Rok 1984 (okładka  zintegrowana, wyd. 04.2022)

Już wielu znacznie mądrzejszych ode mnie ludzi wypowiadało się na temat tej książki, dlatego zawrę swe przemyślenia tylko w kilku zdaniach. Orwell zawsze był, jest i będzie tylko jeden, a "Rok 1984" jest jedną z najstraszniejszych rzeczy, jakie kiedykolwiek przeczytałem. Bynajmniej nie dlatego, że skutecznie przewidział wydarzenia i procesy, które mają miejsce teraz, wiele dekad po pierwszej publikacji. Dlatego, bo te wydarzenia i procesy mają miejsce POMIMO ostrzeżenia, jakie wtedy dostaliśmy.

Tej książki nie trzeba reklamować, gdyż jest ona jedną z najważniejszych pozycji w literaturze światowej. Przeczytałem ją ponownie po 35 latach i mimo, że ogólnie pamiętałem jej treść, to wstrząsnęła mną bardziej niż wtedy. Wtedy żyłem w państwie totalitarnym, teraz po 25 latach demokracji i 8 letniej przygodzie z próbą wprowadzenia dyktatury odebrałem jej pełną głębię. Jest to przerażająca przestroga jak może wyglądać świat rządzony przez tyranię, której jedyną wartością jest władza. Nic innego się nie liczy. Społeczeństwo uciskane bez ograniczeń tylko dla tego, żeby sprawdzić czy faktycznie ma się nieograniczona władzę (dopiero jak zmusisz ludzi do wykonywania tego czego nie chcą robić, i wiedzą, że to do czego ich zmusiłeś jest dla nich szkodliwe, masz dowód pełnej władzy nad nimi). Orwell pokazał jak społeczeństwo demokratyczne może zostać stopniowo zniewolone pod szczytnymi hasłami głoszonymi przez zbrodnicza władzę. Po osiągnięciu pewnego poziomu ucisku, powrót do praworządności i demokracji staje się niemożliwy. Polecam wszystkim, chociaż trudno tu życzyć przyjemnej lektury. Może raczej pouczającej lektury.

Literackie arcydzieło, w którym przenosimy się do mrocznej przyszłości, gdzie totalitaryzm rządzi ludzkimi umysłami i sercami. Wizja autora ukazuje nie tylko manipulację władzy, ale także rozmycie granic między prawdą a kłamstwem, oraz utratę tożsamości jednostki. Orwell ostrzega przed nadmiernym zaufaniem do władzy i brakiem prywatności, stawiając pytania o istotę wolności i moralności. To nie tylko klasyk literatury, ale również ostrzeżenie, które pozostaje aktualne w każdej epoce i wymaga refleksji nad naszymi wartościami i wyborami.

Będą to moje ulubione zakupy szybko tanio i zgodne z opisem

Klasykę zawsze dobrze się czyta.

Polecam

Z każdą kolejną lekturą książka Orwella wywiera na mnie coraz większe wrażenie. Autor stworzył wizję świata, w której każde, nawet najbardziej oczywiste kłamstwo jest przyjmowane bez żadnego sprzeciwu. O wszystkim decyduje Partia - co ludzie jedzą, co robią w wolnym czasie, co czytają, a nawet co powinni myśleć na określone tematy. Fałszowanie danych i rzeczywistości jest na porządku dziennym i nikt nawet tego nie zauważa. Jako jeden z nielicznych główny bohater jest świadomy tych wszystkich kłamstw i praktyk Partii i patrząc na tę wizję z jego perspektywy można odnieść, że system jest nie do obalenia. Obojętnie co się stanie, cokolwiek by ludzie próbować zrobić, to i tak nic się nie zmieni, bo ludzie ślepo wierzą we wszystko, co usłyszą i przeczytają. Co więcej, wszystkie zachowania i praktyki Partii zostały bardzo dobrze opisane przez Orwella - czemu mają służyć i jakie przyniosą korzyści. Całościowo zatem mamy pełen obraz bardzo niepokojącej wizji świata... Wydawnictwo Rebis zdecydowało się na nowe tłumaczenie książki, którego podjął się Andrzej Jankowski, znany z przekładów Diuny, Fundacji, czy Liu Cixina. Co ważna, zostały zachowane wszystkie charakterystyczne zwroty, sformułowania i nazwy, jak np. Wielki Brat i praktycznie większość słów z nowomowy, które są znane z tłumaczenia Juliusza Mieroszewskiego. Różnice w tekście są zatem niewielkie, czasami jest to nieco zmieniony szyk zdania, jakieś synonimy, czy coś jest nazwane w nieco odmienny sposób. Rok 1984 to książka opisującą niezwykle ponurą wizję przyszłości, w której rządzi Partia z Wielkim Bratem na czele, kontrolująca wszystkie zachowania swoich obywateli i fałszująca rzeczywistość. Nie jest to łatwa lektura, ale warto ją chociaż raz w życiu przeczytać.

"Rok 1984" George'a Orwella to klasyka science-fiction, która od publikacji, czyli od 1949 roku, została przetłumaczona na kilkadziesiąt języków, a w Polsce pojawiła się co najmniej w kilkunastu wydaniach. Niedawno, ponieważ 5-tego kwietnia książka miała kolejną premierę (tłumaczenie: Andrzej Jankowski), lecz tym razem na łamach serii Wehikuł Czasu wydawanej przez Dom Wydawniczy Rebis. A mimo to był to mój pierwszy kontakt z książką George'a Orwella. Zacznijmy jednak od początku, czyli od krótkiego przedstawienia fabuły. "Rok 1984" to typowa dystopia futurystyczna łącząca tematykę polityczną, problemy obecne w społeczeństwie komunistycznym oraz manipulację medialną. Główny bohater, czterdziestokilkuletni Winston Smith, jest pracownikiem Ministerstwa Prawdy i na co dzień zajmuje się przeinaczaniem lub totalnym usuwaniem informacji nieprzychylnych Partii Rządzącej. Winston ma to szczęście, że tak jak 13% populacji, on też należy do Partii Zewnętrznej (odpowiednik klasy średniej). Oprócz tego społeczeństwo dzieli się jeszcze na Partię Wewnętrzną (ok. 2% całej populacji), czyli klasę wyższych funkcjonariuszy politycznych, oraz proli (85%) - klasę pracującą, najbiedniejszą. Winston, ciągle zmieniający dane, usuwający nazwiska osób ewaporowanych (wyrzuconych z systemu), poprawiających wydarzenia z przeszłości i nagminnie ingerujący w "fakty", powoli zaczyna dostrzegać błędy systemu. Stara się zrozumieć otaczającą go rzeczywistość i dociec, czy to, co przekazuje swoim obywatelom Partia, ma jakikolwiek sens. W Winstonie rozpoczyna bunt, choć z początku niemal nieistotny, będący zaledwie czarną plamką w całej populacji. Czy Winstonowi uda się zrozumieć prawdę, jaką przekazuję swoim obywatelom Partia? Kim jest Wielki Brat, którego trzeba kochać, choć w głębi duszy się go nienawidzi? Dlaczego ludzie podążają za władzą i godzą się na jej wymysły? Z czym (albo kim) będzie musiał zmierzyć się Winston, by zrozumieć? "Rok 1984" George'a Orwella to przerażająca w swojej prawdziwości, niemal duszna i ogromnie przytłaczająca opowieść, podczas czytania której nie mogłam pozbyć się dziwnego wrażenia, że przywoływane środki manipulacyjne obywatelami już skądś znam, że już gdzieś je widziałam czy ich doświadczyłam. Po lekturze niezwykle ciężko było mi zebrać myśli, a kiedy wreszcie doszłam do konkretnych wniosków, wydały się one niedostatecznie zadowalające. W powieści królują wątki polityczno-społeczne. Orwell genialnie je rozbudował, dopracowując pod każdym względem. W książce jakiekolwiek działanie partii czy jej członków, czy nawet zwyczajnych obywateli miało uzasadnione działanie. Każda sytuacja miała swój punkt początkowy i końcowy, często kompletnie zaskakujący. Większość prowadzonych działań (wymysłów Wielkiego Brata, przez którego oczywiście przemawiała Partia) wywoływała gęsią skórkę u wolnego człowieka i sprawiała, że zaczynał się zastanawiać: dlaczego inni ludzie godzą się na takie traktowanie, dlaczego bezgranicznie ufają? Ze strachu? Dla świętego spokoju? "Rok 1984" to historia, podczas czytania której czytelnik stawia tysiące pytań, w większości przypadków nie otrzymując jednoznacznych odpowiedzi. Orwell w swojej książce budzi wątpliwości i namawia czytelników, by dociekali, by za wszelką cenę starali się dążyć do prawdy, choćby była niewiadomo jak przerażająca. Książkę, naturalnie, polecę, ponieważ poza interesującym i ogromnie ważnymi przesłaniami, posiada również nietuzinkową, nieoklepaną fabułę. Bohaterowie potrafią zaskoczyć, ponadto stworzono ich z wyjątkową głębią psychologiczną: wszyscy mają coś ważnego do powiedzenia, nawet jeśli w kilku przypadkach wypowiadane słowa to istne banialuki. "Rok 1984" uczy i otwiera oczy na pojęcia związane z manipulacją polityczną, cenzurą, władzą absolutną i pseudowolnym społeczeństwem. To książka, którą powinien poznać każdy, bez względu, czy interesują go dystopijne science-fiction, czy nie.

Dwa plus dwa równa się cztery? Tak, ale tylko w przypadku, gdy chce tego ona – Partia. Równie dobrze może równać się trzy albo pięć. To ona – Partia – decyduje o wyniku tego równania. Jak i o wszystkim pozostałym… Jak mogli pomyśleć, że może być inaczej? Oceania. Rok 1984. Wielki Brat. To on czuwa nad całym krajem. To on czuwa nad każdym obywatelem. To on troszczy się o to, aby byli zdrowi, aby byli najedzeni, aby mieli dach nad głową, aby mieli wypełnioną każdą chwilę swojego życia. Mimo tego, że trwa wojna… Partii wystarczy wróg zewnętrzny. Wewnętrznego wroga nie potrzebuje. Tu każdy ruch jest śledzony. Każdy gest jest analizowany. Każdy szept jest słyszany. Każdy grymas twarzy jest zanotowany. Tu każdy boi się każdego. Manipulacja. Tak, najłatwiej sterować zmanipulowanymi i zastraszonymi masami. Trzeba zrobić wszystko, aby nikt nikomu nie ufał. Trzeba zrobić wszystko, aby nikt nie zadawał niewygodnych pytań. Trzeba zrobić wszystko, aby TA przeszłość została starta z powierzchni ziemi. Ze starego świata nie może zachować się żaden przedmiot, żadne wspomnienie, żadne świadectwo. Nic ani nikt nie może przypominać o tym, że kiedyś było … normalnie. Istnieje jeszcze garstka ludzi, którzy pamiętają, że kiedyś było inaczej. Ludzie byli wolni. Rozmawiali ze sobą, śmiali się, kochali się, mogli zatopić się w ciszy, gdy tego chcieli, mogli podróżować bez specjalnych przepustek, swój wolny czas mogli spędzać tak, jak chcieli. Mogli swobodnie się wypowiadać, mogli swobodnie myśleć, mogli dyskutować, mogli mieć odmienne zdania. Byli wolni! A teraz? Teraz wolne są tylko zwierzęta. I prole – nikt się nimi nie przejmuje, bo oni nie mogą być żadnym zagrożeniem! Cóż z tego, że stanowią tak liczną masę, skoro są tak bardzo ogłupiali? To właśnie konsekwencja uproszczenia języka, uproszczenia edukacji do minimum, wyplenienia z człowieka jakiejkolwiek refleksji i poszukiwania odpowiedzi na zadawane pytania. A gdyby tak… obalić partię i przywrócić dawny porządek świata? Taki szalony plan narodził się w głowie Winstona Smith’a. Tą jedną myślą, gdy tylko zakiełkowała mu w głowie, wydał na siebie wyrok. Jak mógł być tak naiwny? Ta namiastka normalności w małym pokoiku bez teleekranu… Propozycja O’Briena’a… To wszystko okazało się obrzydliwym kłamstwem! Uczucie, które zrodziło się między nim a Julią było jedynym światełkiem w tunelu. Zniszczyli i to. Piekło na ziemi? Niewątpliwie tak można określić świat, jaki w swojej powieści stworzył George Orwell. To nie jest przestroga. To odarcie nas z nadziei. Bo zniewolenie trwa od wielu pokoleń. W zależności od czasów przybiera różne formy i obejmuje raz większy, a raz mniejszy rozmiar. Ale nie ma wątpliwość, że ten proces cały czas się dokonuje i nigdy nie przestanie… Mało optymistyczna konkluzja, ale chyba już powinnyśmy przestać się oszukiwać. Jak odnajdziemy się w tym świecie zależy tylko i wyłącznie od nas. Możemy przyjąć postawę Winstona, Julii albo Parsonsa. Zbyt dużego pola manewru nie mamy.

GEORGE ORWELL "Wojna to pokój, wolność to niewola, niewiedza to siła." Powieść zakwalifikowana do gatunku fantastyki, jednakże ogrom w niej prawdy, zatrważające, że wciąż aktualnej i podejrzewam, że jeszcze przez kolejne pokolenia absorbowanej w praktycznym wymiarze. Wciągamy się w trafne spostrzeżenia, nie trzeba specjalnie doszukiwać się skojarzeń, same natychmiast napływają do głowy. Interesująco wędruje się ścieżką refleksji, niestety o ponurym i zatrważającym zabarwieniu. George Orwell rewelacyjnie zagląda w głąb mrocznej duszy społeczeństwa, społeczeństwa dającego sobą sterować, omamić się jedynie słuszną ideą, stroniącego od bezpośredniej walki o prawa. Do perfekcji przemyślane i przedstawione polityczne reguły. Genialne zrozumienie praw rządzących propagandą. Zamknięcie głównego bohatera w pudełku niemyśli, nieżycia i niesamostanowienia. Jednostka, która w ten czy inny sposób musi podporządkować się, uznać wyższość oficjalnych koncepcji, zapomnieć o wewnętrznym ja, o człowieczeństwu. Dreszcze przechodzą, kiedy czyta się ten tytuł. Pozornie wymyślone wizje, antyutopijne przewidywania, swoisty plakat obrzydliwości. Dyktatorskie rządy, wszechobecna inwigilacja, brak wolności słowa, nowomowa, zakaz wyrażania własnych myśli, indoktrynacja od dzieciństwa. Zmienianie przeszłości, kontrolowanie rzeczywistości, uniformizacja literatury, mediów, stylu życia, rodziny i samotności. Polityczne czystki, ewaporacja istnienia i wszelkich śladów po obecności skazanych jednostek. Przerażające, jak dziś wiele tych elementów obserwujemy w prawdziwym świecie, nawet w takich szczegółach jak zawężonego i bezkrytycznego myślenia, redukcji słów w oficjalnym i potocznym języku, a nawet ścieśniania zakresu świadomości, negowania zdrowego rozsądku i szerokich horyzontów. Sterowanie nastrojami poprzez straszenie wojną, wrogami ludu, pandemią, terroryzmem, aby tylko utrzymać pożądany porządek władzy i przywilejów. Przyciąganie w stronę prymitywnego patriotyzmu milionów ludzi o tej samej twarzy. Im więcej doświadczeń wyniesionych przez czytelnika z ekonomicznej i politycznej sfery, tym większe zrozumienie przesłań powieści. "Rok 1984" powinien każdy przeczytać, bez znaczenia czy jako aktywny czy bierny odbiorca politycznej aktywności, dostarcza wiele materiału do gorzkich przemyśleń. Zachęcam również do sięgnięcia po "Ministerstwo Prawdy. Biografię Roku 1984 Orwella" Doriana Lynskeya, oraz jak najbardziej "Folwark zwierzęcy" George'a Orwella. bookendorfina.pl