Monte Cassino (okładka  twarda, wyd. 04.2024)

80 lat temu polscy żołnierze zdobyli ruiny klasztoru Monte Cassino. Zdobycie przez 2 Korpus pod dowództwem gen. Władysława Andersa bronionego zaciekle przez Niemców masywu było finałem blisko półrocznej kampanii, która przeszła do historii jako najkrwawsza w II wojnie światowej na Zachodzie. Dom Wydawniczy Rebis przygotował i skierował na półki księgarskie książkę Matthew Parkera „Monte Cassino”. O historii musimy pamiętać zawsze, bo to nasza tożsamość, to nasze korzenie, ale okrągłe rocznice skłaniają do tego, by wydarzenia z nią związana z większą mocą unaocznić nam i światu. Autor książki wyraźniej pokazuje, że nie było jednej bitwy, ale były aż cztery i tak, jak pisze w podtytule, była to bitwa narodów, a my Polacy byliśmy jednym tylko z ogniw, ale tym bardzo istotnym, bo to nasi żołnierze 18 maja zdobyli wzgórze. I może w książce zbyt wiele nie ma o Polakach, bo za nim pojawiliśmy się w bitwie, wykrwawiali się tam żołnierze od Stanów Zjednoczonych po Nową Zelandię. Ale kiedy zaczyna o nas pisać, pokazuje całe tło, dlaczego taka bardzo chcieliśmy bić Niemca i daleko nam było do przyjaźni z Rosją. Pokazuje nasze losy od 17 września 1939 roku, przez Katyń, Syberię, formowanie jednostek Andersa, wyjście do Iranu i szlak znaczony zwycięstwami, jak to np. pod Tobrukiem. Dla mnie najważniejszą wartością tej książki jest to, że nie jest to tylko chronologiczny spis wydarzeń, inwentaryzacja walczących oddziałów, wielkich strat w ludziach i sprzęcie, czy próba zastanowienia się nad faktem, czy warto było poświęcić tak wiele istnień ludzkich, zrównać z ziemią miasta i wioski włoskie wraz z Klasztorem na Monte Cassino. Historycy mówią o tym od 80 lat i pewnie jeszcze długo po nas będą rozkminiać te problemy. Matthew Parker napisał historię tych czterech bitew, odwołując się do wspomnień tych, którzy tam walczyli, umierali, cierpieli, odchodzili od zmysłów. Oddaje głos mieszkańcom tamtych terenów, żołnierzom walczącym pod Monte Cassino zarówno po jednej, jak i drugiej stronie frontu. Pisze również, że działania w tych bitwach przypominały wyniszczające potyczki I wojny światowej, kiedy linia frontu stała nawet przez długie miesiące, a żołnierze poświęcali swoje życie, nie przesuwając się nawet o centymetr do przodu. Jednak najbardziej poruszający jest posłowie, bo ono pokazuje dobitnie, to wszystko, co pozostało w tych, co przeżyli na całe życie po wojnie. Najlepszą i najtragiczniejszą pointą jest motto posłowia „Przetrwać pokój” – „Obrzydliwy smród tych ciał mnie prześladuje i pamiętam rzeczy, które najlepiej byłoby zapomnieć” Siegfrieda Sassona. Za Wolność waszą i naszą My żołnierze polscy Bogu oddaliśmy ducha Ziemi włoskiej ciała A serce Polsce Parker pisze dalej o Polakach: "Uosabia to smutek Cassino: żołnierze walczący o ojczyznę, która jest już dla nich stracona, w natarciach, do których rozkaz przede wszystkim w ogóle powinien paść, a które jednak przeprowadzono z zapałem zrodzonym z desperacji i nienawiści." Jako Polak proszę, przekaż to, co się tam działo swoim dzieciom. Ja poznałem tę historię, dzięki mojej mamie, która gdy byłem jeszcze w podstawówce, podsuwała mi książki Melchiora Wańkowicza, a wśród nich Bitwę o Monte Cassino. Potem będąc dziennikarzem, słuchałem wspomnień naszego redakcyjnego kolegi dziennikarza, żołnierza spod Monte Cassino, Jania Marciszewskiego. Dzisiaj Twoje dzieci mają już tylko szansę poznać historię polskich żołnierzy walczących na włoskiej ziemi z książek takich jak Matthew Parkera czy dokumentalnych filmów. Pamiętajmy zawsze: „Czerwone maki na Monte Cassino / Zamiast rosy piły polską krew. / Po tych makach szedł żołnierz i ginął / Bo od śmierci silniejszy był gniew. / Przejdą lata i wieki przeminą / Pozostaną ślady dawnych dni / I wszystkie maki na Monte Cassino / Czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosną krwi.