Skóra (okładka  twarda, wyd. 03.2024)

APOKALIPSA WEDŁUG MALAPARTEGO “Skóra” to książka drogi, przewodnik po martwym świecie, oprowadzającym jest Curzio Malaparte, nawrócony faszysta i korespondent wojenny, który pod koniec II Wojny Światowej wraca do rodzinnych Włoch, aby zostać oficerem łącznikowym amerykańskich wojsk okupacyjnych. Pierwszym przystankiem na drodze wyzwolicieli jest Neapol, a jego opis wydaje się być zaczerpnięty z płótna Hieronima Boscha pod znamiennym tytułem, “Piekło”. To miejsce upodlone i przeklęte, tu prostytutki walczą o “kawałek swojego alianta”, rodziny stręczą swoich najmłodszych, a wokół panuje chaos i głód. Pisarz tworzy bardzo sugestywne obrazy, które ukazują upadek europejskiej kolebki kultury, jednym z nich jest scena, w której neapolitańska rodzina kupczy dziewictwem córki, przed ich domem ustawiają się kolejki amerykańskich żołnierzy, aby dotknąć błony dziewiczej dziecka, bo tu nawet “czystość” jest upadła, ohydna i brudna. I właśnie taka jest wojenna rzeczywistości, nikogo nie pozostawia niewinnym, wypacza pojęcia, wykoleja wszystkie moralne i społeczne normy, to świat, który stracił sens. Nagromadzenie odrażających obrazów przypomina nalot dywanowy degeneracji i tylko mistrzowski sposób narracji, przypominający ten z filmów Felliniego, daje możliwość dotrwania do końca. W pewnym momencie jeden z bohaterów zadaje pytanie, ile jest prawdy a ile zmyślenia, w historiach, które snuje Malaparte, mnie również to nurtuje. Przez całą czas miałam potrzebę przyłapania Curzio na zmyśleniu, chciałam podważyć te nieludzkie opowieści, ale za każdym razem Wikipedia uwiarygodniała słowa pisarza: to prawda, że w 1944 w czasie trwania bitwy pod Monte Cassino, miała miejsce erupcja Wezuwiusza; to prawda, że włoski lud powiesił za stopy Mussoliniego, to prawda, że istnieją ludzkie syreny, kto przeczyta książkę zrozumie wagę tej informacji. Odczytuję tę książkę jako antywojenny manifest, według autora wszystkie wojny zaczynają się pod “fałszywą flagą” wzniosłych idei, a kończą pod jedyną prawdziwą, pod flagą z ludzkiej SKÓRY, bo ostatecznie każdy walczy o przetrwanie i uratowanie własnej skóry. Nawet najbardziej kulturalny i uduchowiony naród w konfrontacji z wszechogarniającym zagrożeniem życia, dzieli się na pojedyncze atomy, w którym budzi się zew przetrwania za każdą cenę, bo cywilizacja, kultura, czy religia to zaledwie, łatwy do zadrapania, naskórek ludzkiej natury, skóra właściwa należy do zwierzęcych instynktów.

Jak to jest dobrze napisane. Sarkazm Malapartego bardzo do mnie przemawia. Świetny reportaż, nic dziwnego, że polecał go sam Kundera.

Nowe wydanie legendarnego dzieła Curzio Malaparte. Akcja książki rozpoczyna się w 1943 roku, kiedy siły alianckie umacniają swoją pozycję w zdewastowanym Neapolu. Weterani rozwiązanej włoskiej armii błagają o pracę. Rzadki okaz ze słynnego miejskiego akwarium jest podawany na uroczystej kolacji dla wysokich oficerów alianckich. Prostytucja szaleje. Wszędzie unosi się zapach śmierci. Skóra w swoim obrazowaniu, w opisach miasta, ludzkich postaw w obliczu śmierci i cierpienia poraża swoją surowością i apokaliptyczną wizyjnością. Powieść ta od początku budziła ogromne kontrowersje (podobnie jak i życiorys i postawa autora), a została wydana w 1949 roku, czyli świeżo po opisywanych przez autora wydarzeniach. A Malaparte opisując okropności wojny nie gryzie się w język, jest dosadny, czasem gorzko-ironiczny, wręcz cyniczny. Momentami zaciera się granica pomiędzy faktami historycznymi, a tymi wyobrażonymi przez autora. Niewątpliwie "Skóra" to wielkie dzieło, reportaż spisany ręką świadka tamtych wydarzeń, wręcz osoby czynnie biorącej udział w powolnym wyzwalaniu Włoch przez aliantów. Malaparte jednak postawił nie na suche fakty, a przedstawienie własnej filozofii w kontekście tych makabrycznych wydarzeń. Można czasami odnieść wrażenie, że autor ma ogromne upodobanie do potwornych opisów wojny, śmierci, cierpienia, dziecięcej prostytucji pisząc o tym w ironicznym stylu. Czuć, że Malaparte był autentycznym uczestnikiem tych cierpień, przedstawia w kolejnych etapach swojej opowieści konkretne przykłady i obrazy, opisy umęczonych mieszkańców stawiając ich na kontrze do "pięknych amerykańskich żołnierzy", którzy jako wybawcy znaleźli się w centrum apokalipsy. Nie jest to przyjemna lektura, czyta się ją ciężko, autor miał dość wyrafinowany styl, pełen metafor, aluzji i filozoficznych rozważań. Długie opisy, a także liczne dygresje trochę wytrącają z rytmu i tej głównej osi fabuły. Malaparte przytacza również wiele dialogów, które miał toczyć choćby z amerykańskimi dowódcami, i to nie jest mocna strona powieści, bije od nich groteską i nienaturalnością. Niezbyt przypadł mi do gustu styl narracji autora, pomijam już język, wiele nieakceptowanych współcześnie określeń na konkretne grupy społeczne, bo trzeba brać poprawkę kiedy ta książka powstawała, chodzi mi to, że autor pomimo iż piszę o tragedii wojny, ogromie nieszczęść to permanentnie skupia się na sobie, swoich odczuciach, komentarzach, próbując pokazać czytelnikowi, że on te kwestie rozumie lepiej i jest ponad to, wszystko stara się zracjonalizować często w zupełnie absurdalny sposób. Irytujące są również liczne powtórzenia. Doceniam literacki kunszt, a także rozległą wiedzę autora, przyznaje że "Skóra" robi wrażenie, nie pozostawia obojętnym, lecz w mojej opinii wiele elementów, typu nadmierne epatowanie przez autora cynicznym podejściem do opisywanych przez siebie tragedii trochę odrzuca od tej powieści, acz nie mogę nie docenić umiejętności budowania napięcia narastającego w każdym z rozdziałów, który urasta do rangi końca świata. Nie jest to mój typ literatury, czuć że powieść ta została napisana blisko 80 lat temu, lecz nie można odmówić jej, że jest jakaś, że wzbudza skrajne emocje, a także kontrowersje, jednak przede wszystkim zmusza do myślenia, pokazując zupełny bezsens wojnny.

Wspaniała pozycja czytelnicza, warto poznać "treść" polecaną przez samego Milana Kunderę! Już sam opis książki zachęca do przeczytania, ale właściwa lektura skłania nas do tysiąca refleksji egzystencjalnych oraz zadumy nad celem walki dobra ze złem...

Nie spodziewałam się, że ta książka aż tak mi się spodoba. Bywa szokująca, czasami nawet kontrowersyjna, ale jednocześnie wspaniała i zdecydowanie polecam