Listy niezapomniane. Tom 2 (okładka  twarda, wyd. 05.2016)

Rewelacyjna książka. Czekam z niecierpliwością na trzecią cześć

Niesamowita pozycja - skłania do refleksji, cudo

Świetna lektura na zimowe wieczory

Mamy XXI wiek. Kawałek papieru został zastąpiony przez ekran, pióro bądź długopis przez klawiaturę, natomiast rozległe opisy, formalne zwroty, tony skrytych za opowieściami emocji wymienione zostały przez wiele, nie znajdujących pokrycia w rzeczywistości emotikonek oraz masy półsłowek, półzdań; krótkich komunikatów, które pomagają oszczędzić, tak cenny w dzisiejszych czasach czas. Niegdyś ludzi dzieliły prawdziwe odległości, a listy stanowiły ważny kanał przekazu wiadomości, którym dzisiaj jest telefon. Dla niektórych list był jedyną, możliwą formą kontaktu, poświęcali im więc swój czas oraz chęci, wiedząc, że osoba „po drugiej stronie” z niecierpliwością oczekuje ich odzewu. Dziś wszystko jest łatwiejsze, a otrzymanie listu nie będącego powiadomieniem o niezapłaceniu abonamentu, bądź zaproszeniem do skorzystania z usług firmy XYZ jest zjawiskiem niezmiernie rzadkim. Lektura Listów niezapomnianych uświadamia jak niezastąpionym mimo, cechującego dwudziesty pierwszy wiek, dynamicznego rozwój technologicznego jest list i pióro.

Bardzo żałuję, że nie dane mi było wcześniej poznać pierwszego tomu tych niezwykłych listów, zebranych oraz opracowanych przez Shauna Ushera. Jednak w żaden sposób nie ingerowało to na odbiór części drugiej. Są to dwie osobne książki, po które można sięgać w dowolnej kolejności, bez obawy przed niezrozumieniem, ominięciem ważnych kwestii wpływających na coś wewnątrz tomu drugiego. To po prostu ciąg dalszy, nowe listy, nowi nadawcy, nowe historie, w żaden sposób nie połączone z „bohaterami” poprzedniej części.

Tak naprawdę nie wiedziałam czego oczekiwać od tej pozycji, lecz byłam jej ideą, wydaniem oraz obiecanymi treściami w niej zawartymi, zafascynowana. Prywatne korespondencje, spisane na papierze myśli, wspomnienia, historie ludzi zarówno sławnych, jak i zwyczajnych, którzy po prostu zasłużyli na szersze grono odbiorców? Sami musicie przyznać, że brzmi to niezwykle, szczególnie dla osób ciekawych, zafascynowanych historią, czy też życiem gwiazd dawnych, jak i współczesnych lat. Ten zbiór... pochłonął mnie od pierwszego, przypadkowo przeczytanego listu. W moim przypadku była to relacja, angielskiego żołnierza, który w trakcie I wojny światowej, był świadkiem nieprawdopodobnej sytuacji. W dniu 24 grudnia 1914 roku żołnierze niemieccy oraz brytyjscy postanowili złożyć broń i wspólnie spędzić tych kilka wyjątkowych dni, zaprzestając wzajemnej walki i mordu. Odłożyli na bok spór, by wspólnie śpiewać, rozmawiać, wymieniać się podarkami oraz grać w piłkę. Ta opowieść, mimo, iż wcześniej przeze mnie znana, głęboko mnie poruszyła i sprawiła, że w pośpiechu wróciłam do pierwszych listów, postanawiając poznać wszystkie historie w tym tomie zawarte.

Czytając te listy miałam wrażenie, że jestem świadkiem przedstawionych w nich wydarzeniach, bądź też niekiedy wręcz ich adresatem. Poruszała mnie ich niesamowitość, piękno użytego do nich języka, emocji, które z nich emanowały. To było niekiedy bardzo intymne doświadczenie, mimo, ze dostęp do tych listów ma, miało i będzie mieć wiele osób. Byłam poniekąd podglądaczem życia od ich kulis. Nie mogę jednoznacznie określić tego zbioru, ponieważ treści w nim zawarte są najróżniejsze, tak jak ludzie owe listy tworzący. Każdy znajdzie w nim epistoły, które trafią wprost do niego. Sama zaznaczyłam kilkanaście listów, do których, będę wracać jeszcze nie raz, czy dwa.

Spędziłam kilka wieczorów krocząc tropem historii, różnorakich znajomości, ludzkiej psychiki, zwyczajnie niezwykłej korespondencji oraz relacji wiekopomnych wydarzeń. Wiele zostaje w człowieku, po takiej lekturze. Wiele tematów do rozmyślań, niezapomnianych cytatów oraz dowodów na to, że ludzie są zdolni do tworzenia piękna w wielu jego formach. W tym zbiorze jednak nie znajdują się same poruszające oraz ponadczasowe listy. Niejednokrotnie śmiałam się czytając dla przykładu list napisany przez jedną z sufrażystek, opublikowany w jednej z gazet, w której dobitnie oznajmia, iż ukrócić wybryki sufrażystek można tylko na dwa sposoby - zabijając wszystkie kobiety w UK, bądź przyznając im prawo do głosu. Chętnie, ujrzałabym reakcje ówczesnych władz.

Listy zawarte w „Listach niezapomnianych” to fragmenty czyjegoś życia, nawet jeśli są to notki służbowe niezwykle dosadnego oraz ironicznego właściciela pewnej firmy. Świadectwa historii, nadzwyczajnych znajomości bądź wydarzeń. Każdy z nich opatrzony jest odautorską notką wyjaśniającą historię oraz okoliczności zdarzenia w danym liście zawartego. Oprócz tego bardzo często dysponujemy skanem oryginału, przełożonego na język ojczysty epistołu, bądź notki. Zdarza się jednak, że zamiast tego do wglądu dostajemy prywatne zdjęcie bohatera, adresata, nadawcy, bądź obraz nawiązujący do treści listu.

30.06.2016
Drodzy Przyjaciele,

wybaczcie mi tę internetową papeterię. Wybaczcie fakt, że mój list nie wpadnie do Waszych skrzynek, a pojawi się jedynie w liście czytelniczej bloggera. Przepraszam również za ten zbudowany z pikseli arkusz papieru i litery, których nie napisałam odręcznie, jednak musicie zrozumieć, nieważne jak trudne by to było – postęp brnie do przodu i nikogo już nie dziwi, że listonosz przekazuje jedynie paczki i rachunki, a niekoniecznie to najważniejsze: pocztówki, telegramy, listy.

Najbardziej żal mi tego, że prawdziwe emocje zawarte w korespondencji zostały wyparte przez nieskrywające w sobie ani odrobiny subtelności skróty, półzdania pisane w pośpiechu. Emoji. To coś innego, niż poplamiony atramentem lub świeżo zaparzoną kawą pergamin, czy ten wyperfumowany, który nawet bez dodatkowych zabiegów zapachowych, swoją słodyczą ucieszyłby adresata. Wiele też czasu poświęcić można nad sentymentalnymi podróżami do czasów, kiedy wiadomości zwrotnej nie dostawaliśmy po kilku minutach na telefon, a po tygodniu, może nawet kilku; kiedy zaglądanie do skrzynki pocztowej nie wiązało się z reklamami o pożyczkę czy gazetami promocyjnymi do sklepu za rogiem, a było chwilą łączącą nutę ekscytacji z uczuciem niepewności.

Przeczytałam ostatnio, że myśli są bardziej przejrzyste, kiedy się je zapisze. To możliwe, ale niektóre z nich na zawsze będą nieprzeniknione, nieuporządkowane. Na chwilę obecną, pewna jestem tylko tego, że Shaun Usher to cholernie dobry człowiek. To, co on zrobił – umówmy się – to jest sztuka. Stworzył powieść inną. Niespotykaną. Jego talent? Ułożenie cudzej korespondencji w ten sposób, żeby każdy kolejny list zaskakiwał z jeszcze większą mocą. Właśnie tę iskrę umiejętności podziwiałam przez tygodnie lektury "Listów Niezapomnianych", które zebrał i opracował. Tygodnie, bo nie jestem przesadną fanką szybkiego czytania – czytałam głównie kilka, niekiedy tylko jeden list dziennie. Niektóre potrzebowały czasu do strawienia, inne przemierzałam wzrokiem wielokrotnie, kilka z nich przeczytałam mojej rodzinie. Znaczący twórca literatury XX wieku, Bohumil Hrabal jakby chciał ująć tę powieść w słowach: "tak długo we mnie wsiąka, aż w końcu nie tylko jest w moim mózgu i sercu, lecz pulsuje w mych żyłach aż po krańce naczyniek włoskowatych." I raczej nie dałoby się tego opisać trafniej.

To podróż w migawkach, to seria ujęć cudzego życia. To historia, której nie znamy. Intymne momenty, przyjacielskie rady, prośby do prezydentów, opisy wojen, często relacje ostatnich chwil życia. Niekiedy do listu dołączona jest odpowiedź, jednak to rzadkość – reszta pozostaje raczej samotna, jako jeden element, jeden moment z życia nadawcy, który oddziałuje i fascynuje. Tym, co było oraz tym, co po wysłaniu się wydarzy. "Listy Niezapomniane" to cudownie zaprezentowana kolekcja pereł sztuki epistolografii. Wiadomości wzruszających, wzbudzających niepokój, szacunek, przerażenie, czy też tych, przy których nie sposób o uśmiech. Są tu korespondencje naszych rodaków, przede wszystkim jest list Karola Wojtyły kilka chwil po tym, jak stał się Janem Pawłem II. Jest Abraham Lincoln, Sylvia Plath, jest również list napisany na terakotowej misie, pochodzący z Starożytnego Egiptu. W moją pamięć z pewnością najbardziej zapadnie list matki do nienarodzonego dziecka, ostatnie notatki pasażerów lotu nr 123, niezwykle emocjonalny list Dylana Thomasa do jego żony, oraz jeden, zatytułowany: "Dlaczego jestem ateistką?". Uwielbiam też uzasadnienie zawarte w liście Eleanor Roosvelt, w którym rezygnuje z członkostwa w organizacji DAR dlatego, że tamtejszy zarząd nie pozwolił czarnoskórej piosenkarce zaśpiewać na Constitution Hall. Spotkacie tu Victora Hugo, Kurta Cobaina, Florence Nightingale czy Walta Disneya oraz wielu, wielu innych, którzy na papierze pozostawili ślady swojego prawdziwego oblicza. Nie zastanawiajcie się. Nie musicie znać poprzedniego tomu. Listy są różne: oficjalne, prywatne, motywacyjne. Są też te niezapomniane, niezatarte pomimo przetrwanych lat, tragiczne, zabawne, ale nade wszystko – ponadczasowe. Pozwólcie sobie – ten jeden raz – przeniknąć do innej sytuacji, wziąć do ręki cudzą korespondencję i stać się ponownym odbiorcą tych stu dwudziestu czterech niezwykłych historii.
Taka okazja nie zdarza się codziennie.
Z najlepszymi życzeniami,
Natalia.


PS. Kłaniam się wydawnictwu Sine Qua Non za przepiękne wydanie, bezbłędne tłumaczenie oraz udostępnienie drugiego tomu "Listów Niezapomnianych" mojej osobie. Czytanie tej powieści było niezwykłym przeżyciem.

Listy, kiedyś coś niezbędnego, dzisiaj powoli stają się archaiczną formą komunikacji. Jednak nadal znajdują swoich miłośników, osoby podchodzące z pietyzmem do pięknej papeterii i magii słowa. Cofnijmy się w czasie, zajrzyjmy do korespondencji nieco przykurzonej, acz wspaniałej…

Bardzo ubolewałam, gdy nie miałam okazji sięgnąć po pierwszy tom zbioru skompletowanego przez Shauna Ushera. Jakoś podskórnie czułam, że byłaby to lektura zajmująca, a przede wszystkim wartościowa, pełna inspiracji. Wręcz pisnęłam z uciechy dowiadując się, iż nadchodzi premiera kolejnej części. I na dodatek otrzymałam możliwość przeczytania! Niecierpliwie rozpakowałam paczkę, jak tylko dotarła — po przewertowaniu kilku stron już byłam pewna swojej racji. Trafiłam na coś idealnego, kapiącego od wspomnień, od godnych uwagi ludzi. Od razu zabrałam się do książki, a pochłonęła mnie kompletnie. Treść pozostała bez zarzutu, a do tego cudowne wydanie! Twarda okładka, mnóstwo zdjęć, wracam do tej pozycji od paru dni i ciągle odkrywam coś nowego. Tak, można delektować się ciągle znajdywanymi informacjami, czerpać z nich garściami. Nie żałuję żadnej godziny spędzonej nad „Listami niezapomnianymi”.

Ile listów napisano w ciągu tysięcy lat? Miliony? Miliardy? Czy ta liczba w ogóle jest skończona? Każdy z nich nosi w sobie historię. Historię marzeń, krytykę, miłość, czasem zawiera ledwo kilka słów. Jest coś specyficznego w zaglądaniu w cudzą korespondencję. Odrobina konsternacji, może wstydu. Jednocześnie ciekawość, gdy dotyczy to osób przez wielu uwielbianych. Wówczas uchylamy rąbka tajemnicy i widzimy słowa mocne, nadal świeże, mimo upływu czasu. Właśnie — czas! Pomyślmy przez moment o tym, że wieki temu również zapraszano bliskich na przyjęcia i tworzono tęskne notatki do bliskich, którzy już odeszli…

Wielu ludzi, których dotyczy niniejsza publikacja już nie żyje. Listy przez nich napisane są jednym z trwałych dowodów istnienia. Podoba mi się, że autor zadbał o to, aby pojawiły się kopie oryginalnych dokumentów. Taki zabieg dodatkowo wpływa na utożsamianie i głębokie zdanie sobie sprawy z istnienia. Sama uwielbiam skupianie się nad wyrazami, komponowanie myśli i przelewanie ich na papier. Przyznam, iż budzę w sobie ożywienie twórcze, gdy coś mnie zafascynuje. Wieloma zakładkami pozaznaczałam intrygujące fragmenty, mamy do czynienia ze skarbcem wypełnionym po brzegi mądrością, taką prawie poetycką. Nawet pozornie proste telegramy są budujące.

Podczas czytania pojawia się cała gama emocji. Wzruszenie pomieszane ze śmiechem, odrobina zadumy, do tego złość na niesprawiedliwość, która również przetyka się w pewnych momentach. Usher do swoich poszukiwań podszedł profesjonalnie. Zadbał o mnogość dziejów, epok, natykamy się nie tylko na artystów, ale też ludzi prostych, bez mylenia z prostackimi! To eklektyczny zbiór, każdy znajdzie interesującą dla siebie tematykę. Przyznam, że mnie zaciekawiło praktycznie wszystko, ale parę perełek najgłębiej zapadło mi w umysł. Autor nie omieszkał także zaznaczyć swojego ulubionego listu. Zajrzyjcie, a zobaczycie, czy Wasze odczucia się pokrywają!

Sylvia Plath, Ansel Adams, Hellen Keller — to jedynie trzy nazwiska, a w ogólnym rozrachunku jest ich mnóstwo. Studium ludzkiej psychiki, próba złapania ulotności — udana. „Listy niezapomniane” skłaniają do głębokich przemyśleń, są lekturą idealną na każdą porę dnia. Lato, jesień, zimę i wiosnę. Teraz wiem, że koniecznie muszę kupić poprzedni tom, aby jeszcze mocniej zatopić się w zapachu kurzu i papieru. Ten ostatni podobno zniesie wszystko. A ja w najbliższym liście wspomnę o tak fenomenalnej lekturze, odciskającej w duszy pełno prawd życiowych. I tak tradycyjnie napomknę o zachęceniu do szperania, bo nie każdego bohatera kojarzyłam z nazwiska. Kolekcjonowanie wiedzy, kolekcjonowanie wspomnień — kocham!

„Listy niezapomniane” świetnie nadają się na prezent. Najlepiej w paczce zawierającej od razu oba tomy, bo wierzcie mi, że po przeczytaniu chce się więcej. Liczę, iż Usher nie porzuci swojej pracy i uraczy mnie oraz innych jeszcze innymi publikacjami — w tym stylu, oczywiście.

Epistolografia w dzisiejszych czasach to sztuka napisania chwytliwego komentarza, bądź zwięzłego maila do szefa. Cyberświat przejmuje kontrolę w większości sfer życia i coraz śmielej wkracza w najintymniejsze jego rejony. Wymieniamy sprzęty jak rękawiczki, zmieniamy konta na portalach i adresy maili. Wraz z tym, tracimy bezpowrotnie wiele wspomnień. Zresztą żadne z nich nigdy nie będzie mogło się równać z odręcznie napisanym listem, ubranym w zapachy, niepowtarzalny charakter pisma czy plamy po porannej kawie, bez pardonu zalewającej niepowtarzalne i wyjątkowe – bo skierowane do nas – słowa.

Wiele można poświecić czasu nad rozmyślaniem i sentymentalnymi podróżami do czasów dzieciństwa, kiedy wyczekiwało się listonosza z wielką torbą, zaglądało do skrzynki kilka razy dziennie, z nadzieją że może własnie dziś, tak długo wyczekiwany list czy kartka, trafi pod nasz adres. Te czasy minęły bezpowrotnie, nawet jeśli wielu z nas stara się nie porzucać tych pięknych zwyczajów i wbrew postępowi ślini znaczki pocztowe śląc swoje myśli przelane na papier, nie przywrócimy już starego porządku rzeczy.

20160521_151738_resizedTym bardziej warto docenić i zapoznać się z książką Listy niezapomniane. Nie tylko forma listów jest cenna w tym przypadku, to co szczególnie godne uwagi to adresaci i odbiorcy owej korespondencji. Wśród nich jest wielu wspaniałych i wielkich ludzi. Mamy tu bowiem do czynienia z korespondencją Abrahama Lincolna, Sylvii Plath, Janis Joplin, J. K. Rowling czy Davida Bowiego. Wymieniać można naprawdę długo, ponieważ listów jest aż 124. Imponująca liczba, dorównująca również treści. Przekrój tematów jakie znajdują się w listach jest tak bogaty jak liczba autorów. Różnorodność ta sprawia, że jedne czyta się z zapartym tchem, nawet kilka razy, inne opuszcza się w połowie. To zrozumiałe, mamy przed sobą bowiem normalnych ludzi, jedni piszą lepiej, inni gorzej, jedni poruszają tematy, które nas osobiście interesują i poruszają, podczas gdy niektórzy nie poruszają nas w najmniejszym stopniu. Każdy z listów ma na boku krótka notkę, która pozwala odnaleźć się w treści czytanego listu, gdyż zawiera opisany krótko kontekst. Jest to niezwykle pomocne w odbiorze i ułatwia wejście do świata autora. Zarówno ten fakt, jak i dodanie zdjęć autentycznych listów, buduje całościowo obraz sytuacji i sprawia wrażenie czytania prawdziwej korespondencji, nie zaś odtwórczego tekstu bez duszy.

Samo wydanie Listów jest fantastyczne. Wszyscy, którzy posiadają w swojej biblioteczce pierwszą część, docenią spójność wydania. Książki różnią się jedynie kolorem, tworząc razem idealnie pasująca do siebie kompozycję. Doceniam zawsze sposób i poziom wydania, nie jest przecież tajemnicą, że jest to jeden z istotniejszych elementów w wyborze książek. Jedno jest pewne, nie jest to pozycja do torebki czy na podróż. Wydana w twardej oprawie, duży format. Tu jest też jej zaleta i spójność z treścią. Do czytania zasiadasz w wygodnym fotelu, z filiżanka kawy bądź herbaty i zagłębiasz się w sens tego co czytasz. Profanacją byłoby czytanie wyrywkowe w locie między jedna przesiadką a drugą. Dlatego jest to jedna z wielu zalet tej książki.

Polecam książkę każdemu, kto ma pierwszy tom i był zachwycony. Tym osobom nie muszę zresztą polecać, bo z pewnością ich urzekła tak jak mnie. Wszyscy, którzy nie czytali pierwszego tomu, nie powinni się nawet na chwilę wahać, ponieważ jest to zbiór listów, nie zaś druga część powieści, gdzie warto znać treść poprzedniej. Nie zburzy to klimatu listów, nie zakłóci ich pełnego odbioru, ani nie sprawi że w najmniejszym calu będzie mniej wartościowa. Niezwykle cieszę się, że miałam możliwość przeczytania Listów niezapomnianych. Jeśli kiedykolwiek pojawi się trzeci tom, przyjmę go z jeszcze większym entuzjazmem. Niemałym smaczkiem dla mnie jest osoba tłumacza na język polski, którym jest Jakub Małecki. Moje odkrycie roku – autor „Dygotu”

,,Moja najdroższa, za jedenaście tygodni będziesz gotowa do przyjścia na ten świat. A cóż to jest za świat! Trwa najpiękniejsza wiosna, jaką kiedykolwiek widziałam". (Jessie Bernard do swojego nienarodzonego dziecka)

Spotkania w kawiarniach, wypełnione długimi rozmowami spacery, a przede wszystkim listy – coraz trudniej o nienaznaczoną znamionami techniki więź z drugim człowiekiem. Spisywanie słów na papier przechodzi do przeszłości. Istnieją domy, w których nie sposób znaleźć czystej, białej kartki czy czekającej na jakiś wyjątkowy moment koperty. Sztuka epistolarna przeistacza się w sztukę zapomnianą, odrzuconą w kąt i niedocenioną. Jednak są jeszcze tacy, którzy doceniają kunszt własnoręcznie kreślonych ozdobników, zapach świeżo odciśniętego atramentu i piękno, jakie rodzi się przy spójni ludzkiej dłoni z niewzruszonym spokojem papieru.

,,Musisz robić to, co Tobie wydaje się słuszne. Nie pozwól, aby kiedykolwiek kierował Tobą strach przed tym ,,co pomyślą inni". Kiedy byłem młodym chłopakiem, moja babcia, wspaniała kobieta – jedna z najwspanialszych, jakie znałem – zawsze mi powtarzała, żebym ,,miał odwagę być Danielem wśród lwów; miał odwagę być samodzielnym". To najlepsza rada, jaką w życiu można otrzymać w kwestii szczęśliwego i udanego życia". (Bud Wilkinson do Jaya Wilkinsona)

Drugi tom ,,Listów niezapomnianych" to istna skarbnica złotych myśli, troskliwych porad i dodających otuchy słów. To także przegląd ludzkich wzruszeń, lęków i zwierzeń. Czytelnik dostaje w tej książce dosłownie wszystkie możliwe emocje: od smutku objawiającego się przykrym ukłuciem w sercu, poprzez rozbawienie, na niedowierzaniu kończąc. Mamy tu nawiązujący do katastrofy społecznej list Adousa Huxleya, w którym – podobnie jak niegdyś jego adresat George Orwell - czytamy o zaletach powieści ,,Rok 1984". Możemy także zobaczyć list napisany przez Janis Joplin w pierwszych dniach jej sławy, pełne miłości wyznanie porzuconego przez Elizabeth Taylor Richarda Burtona, ostatnie słowa pasażerów lotu JL 123 ISHO oraz jeden z najważniejszych listów wysłanych podczas II wojny światowej – pismo szefa dowództwa myśliwskiego do Winstona Churchilla, które przekonało ówczesnego premiera do zatrzymania w kraju angielskich myśliwców. Skutki owej decyzji okazały się bezcenne – dwa miesiące później samoloty te powstrzymały Lutwaffe podczas bitwy o Anglię i ostatecznie zapobiegły objęciu kontroli nad niebem przez Niemcy.

,,Przysięgaliśmy sobie, że po powrocie ,,do domu" znowu będziemy razem, lecz los chciał inaczej – nigdy tu nie dotarłeś. Mam jednak nadzieję, Dave, że gdziekolwiek jesteś, te wspomnienia są dla Ciebie równie cenne jak dla mnie". (Brian Keith do Dave'a)

Od XVI wieku po 2014 rok. Od miłości do krytyki. Od Francji po Teksas. Korespondencja z najdalszych zakątków świata i z czasów, kiedy nie znano jeszcze pojęcia ,,komputer" - może właśnie tego potrzeba współczesnemu czytelnikowi – niemego powrotu do chwil, w których list stanowił niekiedy najszybszą lub jedyną drogę przekazania wiadomości. Być może mówiąc rzadziej, mówiliśmy więcej, a słowa były lepsze, pełniejsze. Jeden powód, dla którego warto przeczytać tę książkę? Ty. Przeczytaj ją dla siebie. Nie ma znaczenia, czy jesteś estetą, wielbicielem słowa pisanego czy molem książkowym. ,,Listy niezapomniane" to historie życia, które bardzo do tego życia zbliżają, niejednokrotnie ukazując jego kruchość. Być może zbiór tak nietypowych zapisków położony na jednej z domowych półek przypomni nam czasem o napisaniu pocztówki do przyjaciela lub kartki na święta. Pozostaje jednak pytanie: na ile w porządku jesteśmy wobec prawowitych autorów i odbiorców zawartej w książce korespondencji? Czy uczciwe jest zaglądanie pomiędzy karty tego, co niekiedy miało pozostać w tajemnicy? Zapewne nigdy się tego nie dowiemy, jednak jeśli cel uświęca środki, wyciągnijmy z tego naukę: napiszmy list.

/Poddasze Literata

Ten wyjątkowy zbiór listów niezwykle oddziałuje na moje uczucia. Nie można oceniać go pod kątem stylistyki, błędów czy powtórzeń, ponieważ nie jest to książka. Jest to dzieło złożone z ludzkich przemyśleń, emocji oraz uczuć. Każdy z listów jest osobisty i został przetłumaczony dokładnie, tak jak został napisany. Momentami czułam się jak gdyby moje zachowanie było niestosowne, ponieważ nie wypada czytać cudzej korespondencji, jednak z drugiej strony można z niej dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy, mających wpływ na bieg historii.

To zadziwiające jak wielką siłę ma (wydawać by się mogło) zwykły list. W II tomie „Listów niezapomnianych” znaleźć można wiele wzruszających, zabawnych, chaotycznych, mądrych, wymownych, smutnych i radosnych wiadomości przelanych na papier. Wśród stu dwudziestu czterech listów znalazł się między innymi list matki do nienarodzonego dziecka, obrazkowa historyjka, pocieszająca korespondencja Abrahama Lincolna do córki przyjaciela, który zginął na polu bitwy, list od animowanej Marge Simpson do Barbary Bush, która stwierdziła, że Simpsonowie, to najgłupsza rzecz jaką w życiu widziała i wiele, wiele innych pism. Najbardziej poruszyły mnie zapiski pasażerów lotu nr 123, na krótko przed katastrofą. Nie jestem w stanie wyobrazić sobie tego, co działo się w ich głowach w momencie kiedy dotarło do nich, że zginą. Nie wszystkie zapiski są smutne, podczas lektury parokrotnie uśmiechnęłam się do siebie. Rozbawił mnie list Mozarta do swojej kuzynki. Jest to chyba najbardziej zagmatwana pozycja w całym zbiorze, przepełniona zabawnymi rymowankami typu: „ja dłonią po mej ukochanej skórze wiodę i sram na Twój nos, tak aby spłynęło CI na brodę”. Z wielką ciekawością oczekiwałam listu naszego rodaka Karola Wojtyły, który również znalazł się wśród zapisków. Najstarsze z pism sięga 2000 r. p.n.e. Zostało wykonane na misie, którą napełniono jedzeniem i umieszono przed grobowcem wierząc, że nieboszczyk po otrzymaniu posiłku odczyta wiadomość. Najnowszy zaś napisany został w 2014 r. przez Roberta Crumba.

Podobnie jak w przypadku I tomu jestem dogłębnie poruszona. Uważam, że obie książki są jednymi z najważniejszych pozycji, które do tej pory powstały. Przez kilka dni, które poświeciłam na lekturę, mogłam na moment wcielić się w różne postacie. Raz byłam sprzedanym niewolnikiem, raz uznanym muzykiem, a jeszcze innym razem córką ateisty z ważnym pytaniem do Boga. Wielki szacunek należy się każdemu, kto przyczynił się do powstania tej pozycji. Największy jednak, przysługuje samemu Shaunowi Uskerowi i Jakubowi Małeckiemu, który przetłumaczył dla nas „Listy niezapomniane”. Całość opiewa w piękną szatę graficzną. Poza uroczą okładką, w środku można znaleźć wiele ilustracji, zdjęć, rysunków i kserokopii korespondencji. Ponadto, każda z pozycji uwieńczona została krótką notatką dotyczącą aktualnie czytanego listu. Taka oprawa zachęca do zapoznania się z książką.

To przykre, że w dobie XXI wieku elektronika wypiera tradycyjne sposoby komunikacji. Skrzynka e-mailowa prędzej czy później się zapełni i trzeba będzie usunąć wirtualne wiadomości. Pamiętam swe oczekiwanie na odpowiedź od przyjaciół, gdy jeszcze nie posiadałam telefonu ani komputera. Towarzyszyła temu swego rodzaju ekscytacja. Dziś odpowiedź otrzymuję wciągu paru sekund na znanym wszystkim portalu społecznościowym. Niespecjalnie wywołuje ona we mnie jakiekolwiek emocje. Boję się, że gdy będę miała dziecko i znajdzie ono list w kopercie, zapyta mnie co to, a ja odpowiem: „dawniej ludzie porozumiewali się w ten sposób” i zobaczę w jego oczach zaskoczenie.

Słowem podsumowania muszę powiedzieć, że ciężko wybrać ulubiony fragment ponieważ wszystkie są niezwykle ciekawe. Musicie sami zapoznać się tym tytułem i poczuć to, co poczułam ja podczas lektury. Mam nadzieję, że w przyszłości pojawi się również III tom.

"Ludzie listy piszą..."- kiedy myślę o tej książce, na myśl przychodzą mi właśnie słowa piosenki zespołu Skaldowie. Żyjemy w społeczeństwie, gdzie niezwykle ważne jest szybkie i łatwe przekazywanie informacji. Codziennie zalewają nas ogłaszane w mediach newsy. W gazetach znajdujemy wiele krótkich wzmianek, relacji z miejsca jakiegoś zdarzenia. W kontaktach międzyludzkich królują e-maile, smsy, emotikony. Widać wyraźne dążenie do skrótowości. Ważniejsza od jakości jest długość i rzeczowość wypowiedzi. Ma być krótko i węzłowato. Tradycja pisania listów jakby odeszła w zapomnienie. Jej zwolennicy załamują ręce i z nadzieją wyczekują powrotu czasów, w których pisano długie i wyczerpujące, pełne uczuć wiadomości i z utęsknieniem czekało na odpowiedź.

Z pomocą koneserom tradycyjnej formy epistolarnej przychodzi właśnie Shaun Usher wraz z drugim tomem "Listów niezapomnianych". To prawdziwy pasjonat, twórca platformy "Letters of Note". Właśnie w internecie Usher początkowo publikował fragmenty badanej korespondencji. Dopiero w zeszłym roku na polskim rynku pojawiły się "Listy niezapomniane", a kilka miesięcy temu ich kontynuacja. Ja co prawda nie czytałam pierwszej części, ale mam nadzieję, że niedługo to zrobię. Wprost uwielbiam czytać jak i pisać listy. Jest to niezwykle piękny i ciekawy sposób wyrażania myśli i uczuć, wcale nie trącący myszką. Zdradzę Wam, że na wypracowaniach klasowych, jeśli tylko miałam taką możliwość, wybierałam tę formę wypowiedzi. Tym chętniej sięgnęłam po ten cudowny zbiór.

Zawiera on 124 różne listy i notatki, napisane przez różne osoby. Bardzo znane; pisarzy, polityków, muzyków, jak i te zupełnie anonimowe a nawet fikcyjne. Znajdziemy tu m.in. list Davida Bowiego do fanki, Jane Austen do siostry, list Marge Simpson do Barbary Bush w pewnej bardzo poważnej sprawie czy tajemniczą korespondencję z... Hogwardu.

Ich wachlarz tematyczny jest równie szeroki i nietuzinkowy. Są wiadomości długie i te naprawdę króciutkie. Śmieszne i powodujące melancholię, a niekiedy nawet przerażające. Niektóre są naprawdę wstrząsające jak choćby krótkie notatki pasażerów lotu nr.123, pisane do bliskich na kilkadziesiąt minut przed katastrofą. Właśnie ta różnorodność czyni ten zbiór tak niezwykłym.

"Listy niezapomniane" stanowią także niebywałe dziedzictwo kulturowe. To niesamowita lekcja historii, jakiej nie uczą w szkołach. Dostarcza ważnych informacji na temat wielu istotnych wydarzeń na świecie na przestrzeni wieków.

To przede wszystkim pięknie wydana książka. Każdy z listów jest podzielony jakby na trzy części. Obok przetłumaczonego na polski tekstu znajduje się krótka notatka na temat genezy powstania listu. Dodatkowo każdy z nich jest opatrzony skanem oryginalnego listu lub nawiązującym do niego obrazkiem.

W przeciwieństwie do tradycyjnych powieści, nie musimy czytać tej książki od deski do deski. Możemy czytać ją na kilka sposobów, wybierać losowo kolejne listy. Gwarantuję Wam jednak, że kiedy zaczniecie czytać pierwszą wiadomość, zechcecie poznać je wszystkie. A po skończonej lekturze niejednokrotnie powrócicie do ulubionych listów, by przeżyć te historie jeszcze raz. To książka absolutnie dla każdego, w każdym wieku. Każdy wyniesie z niej coś pozytywnego.

Serdecznie zachęcam Was do sięgnięcia po "Listy niezapomniane. Tom 2" pod redakcją Shauna Ushera. Nie pożałujecie ani chwili spędzonej w ich towarzystwie. To książka, która inspiruje. Nie zdziwcie się, kiedy po przeczytaniu ostatniej strony najdzie Was ochota by napisać do kogoś list. Ja tak miałam. Mam nadzieję, że powstaną kolejne tomy z tej serii, bo to naprawdę wartościowa lektura. Każdy prawdziwy pasjonat literatury powinien mieć "Listy niezapomniane" na swojej półce.

Recenzja pochodzi z mojego bloga: http://cosdoprzeczytania.blogspot.com/