Jak wirusy i bakterie rządzą naszym życiem. Nowe zdumiewające ustalenia o naszych mikroskopijnych współlokatorach (okładka  twarda, wyd. 06.2020)

Bardzo ciekawa. A zdaje się człowiekowi, że to on dominuje. Polecam.

„Stańmy się miłośnikami mikrobów!” to tytuł ostatniej części książki, którą właśnie przeczytałam i wydaje się to szaleństwem w czasach pandemii koronawirusa. No tak, wprawdzie poznawanie pożytecznych właściwości drobnoustrojów stale obecnych w naszym otoczeniu w niepoliczalnych ilościach było dla mnie przeżyciem abstrakcyjnym (ze względu na okoliczności oczywiście), to zachęcam do zwrócenia uwagi na książkę „Jak wirusy i bakterie rządzą naszym życiem. Nowe zdumiewające ustalenia o naszych mikroskopijnych współlokatorach” Susanne Thiele. To po prostu świetna ksiażka, która w wyczerpujący sposób opisuje mikroświat towarzyszący człowiekowi zarówno w otoczeniu, jak i wewnątrz organizmu. Bakterie, wirusy i inni przedstawiciele mikroskopijnego świata są najstarszymi organizmami żyjącymi na świecie. Historię narodzenia się życia na Ziemi oraz badań nad organizmami mikrobiologicznymi autorka opisuje na samym początku swojej książki. W kolejnej części opowiada o nieograniczonej różnorodności maleńkich organizmów, które ponadto zdolne są zamieszkiwać najbardziej, wydawałoby się, niedostępne i nieprzyjazne środowiska. Badaczom znane są bakterie uwielbiające kwas siarkowy, ropę naftową, plastik, odporne na promieniowanie, a nawet zdolne do przetrwania w przestrzeni kosmicznej. Bakterie z reguły kojarzą się nam ze szkodnikami. To przez nie i ich małych kolegów chorujemy, mamy problemy z układem pokarmowym czy oddechowym. Dlatego najbardziej zadziwiającym było dla mnie odkrywanie pożytecznych drobnoustrojów, których znaczenia dla naszych organizmów nie znałam i z pewnością nie oczekiwałabym. Ludzki układ pokarmowy jest zamieszkiwany przez nawet trzy kilogramy bakterii, które pomagają w trawieniu, wzmacniają odporność, a nawet regulują apetyt! Tak, to brak pewnej bakterii może powodować wzmożone łaknienie i przyczyniać się do otyłości. Niezwykłe odkrycie. Autorka zwraca uwagę na konieczność zachowania higieny w naszym otoczeniu, ale bez przesady. Nadmierna dezynfekcja, wybijanie wszystkich mikrobów prowadzi do zwiększenia ryzyka alergii, bo ludzki układ immunologiczny, z braku prawdziwego przeciwnika, zaczyna atakować substancje obojętne. Najważniejsze okazuje się prawidłowe mycie rąk, bo to na rękach przenosimy najwięcej zarazków, dotykamy najwięcej rzeczy i sprzętów, na których znajdują się całe mikro wszechświaty. To te właśnie wszechświaty stanowią główną i najszerzej omawianą część. Autorka przyjęła za oś podziału mikrobiologicznego świata pomieszczenia w naszych domach. Po kolei charakteryzuje najbrudniejsze miejsca w naszych przedpokojach, kuchniach, łazienkach, salonach i biurach. Zwraca uwagę na sprzęty, które prawdopodobnie często pomijamy podczas sprzątania lub zapominamy o ich chorobotwórczym potencjale. Buty, torebki, torby na zakupy, klamki, banknoty, lodówki, kanapy, pilot do telewizora, materace i pościel, pluszaki i inne zabawki – wszystko to wymaga regularnego czyszczenia. Choć panująca pandemia w znaczący sposób zwiększyła naszą świadomość dotyczącą rozprzestrzeniania się bakterii i wirusów, nadal nie jesteśmy w stanie zidentyfikować najbardziej niebezpiecznych zagrożeń. Bardzo dobrze mi się tą książkę czytało. Zawiera bardzo dużo istotnych informacji, a nie przytłacza, nadal jest lekką lekturą podszytą humorem, dzięki czemu nie raz uśmiechnęłam się czytając i oglądając proste, zabawne ilustracje. Uświadomiła mi, jak mało wiem o niewidzialnym świecie, w którym przecież żyję. Wskazała też, jak ten świat traktować – czyli tak jak wszystko – z umiarem. Przesada w każdą stronę jest szkodliwa. Obaliła też kilka mitów dotyczących higieny, zwłaszcza w kwestii dbałości o potrzeby niemowlaków, podpierając się przy tym badaniami naukowymi, dlatego wydaje się taka wiarygodna.

"Ludzkość jest tylko maleńkim okruchem w świecie w dużej mierze bakteryjnym. To fakt, do którego musimy się dopiero przyzwyczaić!" Martin J. Blaser Miesiąc temu prezentowałam wrażenia po zapoznaniu się z "Nie jesteś sam w domu", zachęcałam też do sięgnięcia po "Mikrobioma" i "Nigdy osobno", gdyż publikacje wzajemnie dopełniają się. Teraz proponuję włączyć w ten nurt tematyczny także "Jak wirusy i bakterie rządzą naszym życiem". Poprzednie lektury kładą nacisk na szczegółowe przedstawienie drobnoustrojów, zaś tę propozycję wypełniają cenne wskazówki odnośnie zachowania koniecznej zdrowej równowagi między akceptacją wirusów i bakterii w naszym życiu a ich bezkompromisową eliminacją. Przyjaźnie, przystępnie, z humorem. Dobra nota, bo tak oceniam korzyści ze spotkania z książką, większość informacji już znałam, ale zdobyłam wiele nowych, a to zawsze cieszy. Susanne Thiele zgrabnie wprowadza w świat mikroskopijnych organizmów, uświadamia jak wielka panuje w nim różnorodność gatunkowa, oraz fakt, że poznaliśmy zaledwie ułamek mieszkańców mikrokosmosu. Szacuje się, że na naszej planecie żyje trylion gatunków mikrobów, z czego 99,999 procent jeszcze nie odkryto. Mikroby są odnoszącą największy sukces formą życia na Ziemi, potrafią przetrwać w ekstremalnych warunkach, pojawiają się w najbardziej niegościnnych biotopach, szybko się uczą i dostosowują. Lubią warunkować istnienie w towarzystwie człowieka. Nasze nastawienie do nich zmienia się, przyznajemy im już znaczące miejsce w kształtowaniu pozytywnych wzajemnych relacji. Większość jest pożyteczna dla człowieka, inne nie sprawiają kłopotów, zaś zaledwie 0,1 procenta wywołuje groźne choroby. Naukowcy dochodzą do wniosku, że na skutek zubożenia zewnętrznego środowiska mikrobów wokół nas, wywołanych tworzeniem gęstych metropolitalnych siedlisk ludzkich, pojawiły się w masowym zakresie takie choroby jak otyłość, alergia, cukrzyca, astma, katar sienny. Natomiast różnorodność grzybów i bakterii wewnątrz mieszkań jest o pięćdziesiąt procent wyższa niż na zewnątrz. Zajmująco zdobywa się wiedzę o niewidocznych gołym okiem naszych współtowarzyszach. Autorka podsuwa mnóstwo ciekawostek, wiele z nich już powszechnie znanych, ale część dopiero odkrytych, budzących zatem zaskoczenie. Bakterie, archeony, grzyby niższe, protisty i wirusy wiodą nader frapujące życie, potrafią komunikować się ze sobą, przekazywać fragmenty informacji genetycznej między gatunkami, a razem są cięższe niż wszystkie rośliny i zwierzęta. Pionierzy, zdobywcy, pionierzy i prawdziwi artyści przemiany materii. Często to bakterie są pierwszymi organizmami pomagającymi w usuwaniu szkód po katastrofie ekologicznej. Sprzątają Ziemię, radzą sobie z plastikiem, pożerają radioaktywne metale, przetrwają w kosmosie. Być może, za jakiś czas, tworzone będą mikrobiologiczne odciski palca służące jako dowód, podobnie do linii papilarnych, gdyż w obu wariantach charakteryzują się niepowtarzalnymi cechami? W książce natykamy się na mnóstwo podobnych interesujących informacji. Ale też pozyskujemy praktyczną wiedzę, jak traktować mikrokosmos obecny w kuchniach, łazienkach, sypialniach, pokojach dziecięcych, salonach, korytarzach, na klamkach, podeszwach, torebkach, pieniądzach, polotach, klawiaturach, telefonach, domowych roślinach. Zatem publikacja ma wymiar nie tylko naukowy, ale też metod utrzymania czystości w naszym otoczeniu bez popadania w skrajność. bookendorfina.pl

Muszę przyznać, że bardzo podobał mi się sposób organizacji książki, na którą składały się części związane z przedstawieniem świata mikrobów i wprowadzenie czytelnika do ich świata. Jednak najciekawsze okazało się podzielenie jednej z części na rozdziały dotyczące poszczególnych części domu lub mieszkania i omówienia poszczególnych szczepów bakterii i/lub ewentualnych wirusów, które możemy w nich spotkać. Jest to bardzo interesujące i pokazuje, jak wiele z tych żyjątek po prostu koegzystuje z nami w naszych domach, a my nie zdajemy sobie z tego sprawy. Bardzo przydatne są listy, swego rodzaju poradniki, co do tego, w jaki sposób dbać o higienę tych miejsc po to, aby w naszym otoczeniu pojawiły się jedynie te mikrusy, które nam sprzyjają. Fajną sprawą było również prowadzenie opisów w formie wykładu, chociaż mnie non-stop przewijające się zwroty w stylu „niech Państwo spojrzą” nieco drażniły.

Moim zdaniem w obecnej sytuacji epidemiologicznej jest to niezwykle wartościowa książka. Mnie wyposażyła ona przede wszystkim w spokój, którego bardzo mi brakowało. Dała mi ona również wiele do myślenia pod tym kątem, że naprawdę koronawirus nie jest jedyną epidemią , której doświadczamy. Naprawdę jest ich wiele tylko my przeciętni obywatele nie zdajemy sobie sprawy jak wiele bakterii oraz wirusów otacza nas w codziennym życiu. Dla mnie ta książka była odkryciem. Podobało mi się, że jest napisana lekkim i przyjemnym językiem. Dzięki temu naprawdę można przy niej spędzić miło czas.