Zakupy w PRL (okładka  miękka, wyd. 11.2023)

Bardzo ciekawa

Zakupy to coś, co potrafi poprawić humor i nastrój każdej kobiecie. Szukanie perełek wśród ciuchów, butów, które potrafią zauroczyć od pierwszego wejrzenia czy delektowanie się nowym zapachem perfum. Owszem, tak jest obecnie, a jak było kiedyś? Czy ludzie również mieli takie dylematy zakupowe? Czy raczej brali wszystko co wpadło w ręce? No właśnie, od czasów PRL dzieli nas kilkadziesiąt lat, a jak różnie wyglądały zakupy … Wojciech Przylipiak zabiera nas na zakupy w czasy PRL. Powszechnie wiadomo, że półki sklepowe były w ówczesnych czasach puste, a kolejki ogromne. Pojawienie się jakichkolwiek towarów wzbudzało entuzjazm i poruszenie. A już nie można mówić o przebieraniu w towarach,wybieraniu czy marudzeniu, że coś nie spełnia oczekiwań kupujących. Wtedy furorę robił Pewex, Baltona czy Moda Polska. Powstawały też wielkie państwowe molochy, po którym do dzisiaj, w niektórych miejscach kraju, pozostały ślady. Realia zakupowe poznajemy zarówno z perspektywy kupujących, jak i sprzedających. Każdy z nich miał swoje dylematy i problemy. Każde inaczej postrzegał i odbierał rzeczywistość czasów PRL. Autor tak barwnie snuje te kolejkowe opowieści, że czasami odnosiłam wrażenie, jakbym była w epicentrum wydarzeń. Bywały chwile, że utożsamiałam się z bohaterami historii, chociaż nie mam prawa pamiętać tamtych czasów. Trudno, żyjąc w dzisiejszych czasów, dostatku towarów w sklepach, zrozumieć dylematy Polaków sprzed kilkudziesięciu lat, konieczność dokonywania wyborów czy stania po kilkadziesiąt godzin w kolejce, nie mając wiedzy, co dzisiaj zawita na półki sklepowe. Ale dzięki odesłaniu nas do tamtych lat poznajemy zwyczaje zakupowe rodaków, handlowanie towarami spod lady czy małe kioski ruchu, w których asortyment był bardzo różnorodny. Były to czasy oryginalne, ale i trudne. Obserwuje się dzisiaj, że teraz wraca moda na artykuły z czasów PRL, stają się bardzo pożądane i drogie. I jest ich coraz mniej. Są to towary proste i zwyczajne, i właśnie dzięki tej oryginalności wzbudzają taki zachwyt. Lektura jest okraszona mnóstwem intrygujących i ciekawych zdjęć w kolorach, w jakich było ówczesne życie, czyli czarno-białych. One przypominają, tym którzy znają te czasy lub rzucają nowe światło na zaszłe obrazy dla ludzi młodych, spragnionych wiedzy o przeszłości. Te obrazy doskonale ilustrują życie w czasach PRL. Zapraszam na sentymentalną podróż w przeszłość, w której królowały państwowe sklepy, zarządzane i sterowane centralnie. W czasy, gdzie nie było konkurencji, a za towary z wyższej półki płacono krocie. Znajomości ze sprzedawcą były na wagę złota, to od jego humoru i nastroju zależało, co włożymy do koszyka. Czasy chwilami przerażające i straszne, niewyobrażalne do młodego pokolenia, które dzisiaj ma wszystkiego pod dostatkiem. Młodzi ludzie nie rozumieją, że nie było kiedyś kilkadziesiąt rodzajów czekolad, nie było wyboru wędlin i mięs, a na meble nie trzeba było się zapisywać. Utopia i mara. Ale szara, ówczesna rzeczywistość. I oby już takie czasy nie powróciły, bo naprawdę nie było za czym tęsknić. Jest natomiast co wspominać. Tę opowieść trzeba mieć, aby nie zapomnieć naszej przeszłości i móc snuć wspomnienia … A wspomnienia to coś, czego już nikt nie jest w stanie nam zabrać …

„Każdy ma trochę inne wspomnienia związane ze sklepami spożywczymi w PRL. Dla jednych jest to drażliwy odgłos wózka przywożącego o świcie świeże mleko, dla innych zapas świeżego pieczywa dostarczanego do sklepu wprost z piekarni czy czas spędzony w wielogodzinnych kolejkach.” „Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko” autorstwa Wojciecha Przylipiaka to opowieść o latach kiedy pieniędzy było dużo, a towaru w sklepie jak na lekarstwo. Przynajmniej tak myślimy biorąc pierwszy raz tę książkę do rąk. Prawda jednak jest zupełnie inna! Owszem dotyczy czasów PRL. Zgadza się także, że główną osią tego reportażu jest często drażliwy i trudny w tamtych czasach temat zakupów. Ale to także (a może przede wszystkim) obszerne i wyczerpujące studium tego wszystkiego co wokół. „Zakupy w PRL” to rzecz również o architekturze, wzornictwie, reklamie, muzyce, literaturze i modzie tamtych lat. Lektura tego arcyciekawego reportażu to (w moim przypadku) powrót do dziecięcych lat. Spacer od GS-u, gdzie chodziło się po mleko, czy śmietanę ze szklanymi zwrotnymi butelkami do piekarni, gdzie był jeden rodzaj chleba, ale takiego, że ślinka ciekła na sam zapach. Codzienne wyjście do kiosku po prasę, kiedy przy okazji, oglądało się co stoi za szybą. Przepiękne ekspozycje, zdecydowanie wyprzedzające swoje czasy, w Modzie Polskiej. Cepelie, gdzie w każdej pachniało jednakowo. Nowoczesne na tamte czasy domy handlowe. Pachnące kawą i czekoladą delikatesy… płonące lody w kawiarniach. Od święta Baltona i Pewex. Czasami także zakupy w Składnicy Harcerskiej - modele do sklejania lub czy chusta z lilijką do zuchowego mundurka. I wreszcie, jak dla mnie, wisienka na torcie, zakupy w KMPiK! Akurat autor opisuje ten, który tak świetnie znałam - koszaliński! To było zawsze przeżycie. Książki, prasa, serie znaczków… wszystko chciało się mieć! „Zakupy w PRL” to książka, w której można zatonąć. Wspomnieć często zapomniane miejsca. Poczuć się jak wtedy, kiedy, może i czasami stało się w kolejce, ale było też pięknie! Budynki projektowali wielcy architekci, opakowania wielcy graficy, reklamy pisali poeci, chleb piekli mistrzowie, a czytało się prasę pachnącą papierem i farbą drukarską. Nie tonęliśmy w morzu plastiku, a podstawą komunikacji była rozmowa… Tak wiem świat musi iść naprzód, ale miło jest powspominać, że wtedy też było pięknie! „Zakupy w PRL” to pozycja wydana w sposób na jaki zasługuje jej treść, czyli wyjątkowo. Cudna okładka do patrzenia i macania (czyli z tych co lubię najbardziej), a w środku wprost niepoliczalna liczba zdjęć! Szukacie czegoś fajnego na prezent? Oto ona!

To barwna opowieść o szarej zakupowej rzeczywistości obejmującej lata 1945-1989. Opowiada o świecie wiejskich GS-ów i przeszklonych domów handlowych oraz prywatnego handlu i państwowych molochów. Pozwala jeszcze raz zajrzeć do Pewexu i Mody Polskiej. Autor oddaje głos stojącym po obu stronach lady: sprzedających i kupujących. Nie powiela mitów, ale stara się opisać rzeczywistość taka jaka była naprawdę. Dziś zakupowy koszmar rodem z PRL-u to już przeszłość. Jeśli ktoś ma pieniądze raczej nie powinien mieć problemu z nabyciem tego czego potrzebuje w danej chwili. Kolejki? Jeśli już się jakieś trafią nie trzeba czekać w nich wielu godzin… Zakupowy szał? Owszem, czasami ludzie w trakcie robienia zakupów dostają małpiego rozumu, ale dzieje się to najczęściej przy mega promocjach albo wyprzedaży towaru w ciucholandach. Wtedy można zostać nawet stratowanym… Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko zabiera nas w podróż w przeszłość do czasów, które dla młodszego pokolenia mogą wydawać się nieprawdopodobne i nieco egzotyczne. W końcu dla nich braki w zaopatrzeniu w sklepach to coś abstrakcyjnego. Nie wszyscy sobie zdają, że jeszcze ponad trzydzieści lat temu była to rzeczywistość, z którą musieli mierzyć się ich dziadkowie czy rodzice. Niniejsza książka pokazuje, że robienie zakupów w czasach słusznie minionych był prawdziwym wyczynem. Autor w barwny sposób przedstawił zwykłą szarą codzienność milionów Polaków, którzy dzień w dzień musieli mierzyć się z pustkami na sklepowych i kolejkami, które mogły przyprawić o ból głowy. Z każdą kolejną stroną będziemy mogli lepiej poznać zakupową rzeczywistość PRL-u i docenić, że nie musimy mierzyć z takimi trudnościami, jakie były codziennością ludzi w tamtych niełatwych czasach. Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko zawiera masę ciekawostek oraz zdjęć, które w niemal namacalny sposób obrazują jak wyglądało zwykłe wyjście na zakupy. Myślę, że warto sięgnąć po tę książkę. Dla młodych będzie to niemal żywa lekcja historii. Dla tych, których pamiętają tamte czasy książka może stać się nieco sentymentalną podróżą, która stanie się początkiem snucia wspomnieć.

Wielką radość dały mi dołączone do książki artefakty- dawno nietrzymana w ręku guma Turbo, mogłam też przypomnieć sobie, jak wyglądał (i pachniał 😊) szary papier toaletowy. Oczywiście czekolada Jedyna, rzeczywiście o jedynym smaku (choć tutaj akurat lepiej pamiętam blok czekoladowy Wedla ze zmielonymi waflami i orzechami). Książka zawiera masę świetnych zdjęć, ale jej treść jest wręcz rewelacyjna. Wydawałoby się tematem średnio ciekawym – opisanie historii handlu, domiarów, kartek itp. Jednak autor robi to w sposób ujmujący. Przede wszystkim pozwala opowiedzieć o tych czasach zarówno nam, kupującym, jak i ludziom, którzy zajmowali się handlem. I to nie tylko w sklepach, czy na bazarach. Mamy tu też rozmowy z tzw. cinkciarzami. Przypomina nam obrazki z czasów handlu wyłącznie państwowego, ale również zakupy u prywaciarzy. Czytając rozdział o Pewexach, naprawdę poczułam moje emocje z dzieciństwa. Swoją drogą nie spotkałam się wtedy z nazwą gieweksy, czyli Pewexy dla osób pracujących w górnictwie. To była dla mnie ciekawostka. Naprawdę solidny kawał historii, życia w PRL od sklepu strony. Z racji zainteresowań polecam rozdział o Klubach Międzynarodowej Prasy i Książki … łezka w oku… Dodatkowym atutem są przypomniane żarty lub po prostu sceny z filmów i literatury tamtego czasu, obrazujące różne sytuacje z czasów wiecznego niedoboru towarów. Myślę, że ta książka jest ciekawa nie tylko dla osób, które pamiętają choć trochę PRL, ale również dla ludzi młodych. Jest napisana w bardzo interesującym stylu i dzięki tak bogatej oprawie zdjęciowej daje możliwość zajrzenia pod podszewkę czasu.

Wspaniały reportaż, w którym autor dzieli się z nami swoją wiedzą na temat zakupowej rzeczywistości w latach 1945-1985. To podróż sentymentalna i edukacyjna zarazem. Czasy, w których panował chroniczny brak towaru, półki świeciły pustkami i po wszystko trzeba było swoje odstać w kolejce. Choć była to trudna rzeczywistość, wspaniale było się tam przenieść. Oprócz realiów handlowych tego czasu, autor zapoznaje nas z panującą ówcześnie modą, wzornictwem, muzyką, literaturą i architekturą. To zaskakujący i kompletny obraz tamtych czasów, które nie każdy z nas pamięta. Cepelia, Delikatesy, Pewex, Baltona dawno odeszły w zapomnienie, a dzięki tej książce mamy możliwość odwiedzić je jeszcze raz. To reportaż napisany z pasją, który czyta się jak opowieść. Wciąga i magicznie nas przenosi w czasie. Ogrom, przepięknych i prawdziwych fotografii sprawia, że lektura tej książki jest frajdą, jak przeglądanie starego albumu ze zdjęciami podczas gdy babcia lub dziadek opowiadają nam „jak to drzewiej bywało”. Serdecznie Wam polecam, czytałam z rozrzewnieniem i zaciekawieniem, a pozycja ta dumnie zasili szeregi mojej biblioteczki.