Czarodziej z Łysej Góry. Opowieść o Bolesławie Książku (okładka  zintegrowana, wyd. 12.2020)

Wysłuchałam w Tok fm rozmowy z Autorką książki, zaciekawiła mnie. Tym bardziej, że znoszę do domu "skorupy" z moich ukochanych, jeśli chodzi o estetykę wyrobów, lat 60tych i ich okolic. Książkę zamówiłam, za kilka dni zacznę czytać. Wielki szacunek dla ludzi, którzy w tamtych czasach od zera, z niczego, w brew okolicznościom tworzyli piękne rzeczy. Czasami były również funkcjonalne, a czasami miały być po prostu piękne.

Uwielbiam literaturę faktu, w tym biografie, jestem zakochana w latach 60. i w mozaikach, do tego kolekcjonuję patery z Łysej Góry, więc jak zobaczyłam zapowiedzi tej pozycji, to byłam przez chwilę w niebie. Nie zawiodłam się. Polecam zainteresowanym tematyką 😃

Brakowało mi książki o ceramice z Łysej Góry i pracach Bolesława Książka szkoda, że tak mało jest zdjęć prac artysty, przydałby się jeszcze katalog.

Sentymentalna podróż w dawne czasy utalentowanego twórcy, nasze wspólne dziedzictwo

Każdy kto słyszy o Łysej Górze od razu ma w wyobraźni nasz dość znany ośrodek kultu pogańskiego, jednak w tym przypadku nie chodzi o miejsce sabatów i latania na miotle, ale o małą (ale jakże ważną!) miejscowość leżącą pomiędzy Krakowem a Tarnowem. Kwestia czarów natomiast pasuje do obu tych miejscowości, gdyż w Łysej Górze o której tu mowa osiedlił się prawdziwy czarodziej - artysta i rzemieślnik Bolesław Książek. To, co już na pierwszy rzut oka przykuwa uwagę w pracy Bożeny Kostuch - znawczyni ceramiki i kustoszki krakowskiego Muzeum Narodowego to ogrom pracy i szczegółowość informacji do których dotarła! Pani Kostuch korzysta nie tylko z materiałów archiwalnych, ale co ogromnie ważne - przeprowadziła rozmowy z rodziną Bolesława Książka oraz artystami powiązanymi z łysogórską "Kamionką" - Spółdzielnią Rękodzielnictwa Artystycznego. Autorka szczegółowo nakreśla tło historyczne, rozpoczynając od okresu w którym Łysa Góra była maleńką i przeludnioną wsią galicyjską - aż po czasy współczesne. "Kamionka" - początkowo działająca jako Spółdzielnia Pracy i Użytkowników, z której wychodziły wyroby z gliny (cegły, doniczki), a po pewnym czasie także wyroby artystyczne nie była nigdy w zasięgu zainteresowań Bolesława Książka, urodzonego w 1911 roku na Wołyniu. Wymarzonym miastem, ku któremu zwracały się oczy i marzenia młodego Bronka ucznia - marzyciela i romantyka był Kraków, o którym myślał jako o kolebce polskiego życia artystycznego. Jego marzenia ziściły się w roku 1930, kiedy to rodzina Książków po wielu przeprowadzkach osiadła w mieście królów. Szara rzeczywistość szybko dała o sobie znać. Trudne warunki życia, niskie zarobki, jednopokojowe mieszkanko - wszystko to sprawiło, że magiczny i mistyczny Kraków stał się po prostu kolejnym miejscem racy. Po zakończeniu wojny, o której Książek mówił niechętnie pragnąc wymazać ten okres z pamięci, skupił się już wyłącznie na ceramice, a dzięki pracowitości i wrodzonemu talentowi dość szybko stał się rozpoznawalnym i cenionym twórcą. W pracowni Spółdzielni Artystów Plastyków w Krakowie odnalazł go inny twórca - Franciszek Mleczko, związany z Łysą Górą i to właśnie dzięki niemu rozpoczął się kolejny etap w życiu Bronisława. Książek był ceramikiem z powołania. Pracował we wcześniej wspomnianej "Kamionce", przez kilka lat uczył ceramiki w szkole zawodowej, udzielał się na polu społecznym, artystycznym i sportowym. Po konflikcie i odejściu z "Kamionki" wciąż pracował w domowych warunkach, był aktywny artystycznie - chociaż co zrozumiałe już na mniejszą skalę. Ta monografia jest lekturą obowiązkową dla rękodzielników - nie tylko tych działających w obszarze ceramiki artystycznej. Życie i działalność Bolesława Książka uczy, inspiruje i motywuje do działania. "Czarodziej z Łysej Góry" to rewelacyjnie wydana pozycja! Bogato ilustrowana (fotografie pochodzące ze zbiorów rodzinnych, zdjęcia dokumentujące zbiory artysty), ze szczegółowymi przypisami, wtrąceniami objaśniającymi tło historyczne czy postaci o których mowa (np. walki na Ukrainie i osobę Symona Petlury), uzupełniona o obszerne kalendarium z życia Bolesława i wspomnienia innych artystów, którzy mieli okazję poznać łysogórskiego czarodzieja osobiście. Nie wszystkie tego typu pozycje można czytać z taką łatwością i płynnnością, często zdarza się, że podobne monografie są nie do przebrnięcia, przez zwykłego śmiertelnika, a specjalistyczny język i akademicki ton sprawiają, że zwyczajnie porzucamy daną książkę. Pani Bożena Kostuch dokonała wszelkich starań, aby jej dzieło było zrozumiałe dla wszystkich - również nie-artystów, sprawiając jednocześnie, że książkę czyta się ze szczerym zainteresowaniem i ciekawością.

„Czarodziej z Łysej Góry. Życie i twórczość Bolesława Książka” to świetnie napisana książka, którą czyta się jednym tchem. Autorka zabrała nas w niezwykłą podróż i ukazała piękno twórczości Książka. Bożenę Kostuch poznałam przy okazji lektury „Kolor i blask. Ceramika architektoniczna oraz mozaiki w Krakowie i Małopolsce po 1945 roku”. Chcąc oddać hołd Bolesławowi Książkowi, dotarła do archiwalnych materiałów. Rozmawiała z rodziną artysty i ludźmi związanymi z łysogórską „Kamionką”, z detektywistyczną pasją studiowała również twórczość swojego bohatera. Efektem tej pracy jest pierwsze tak szczegółowe opracowanie jego spuścizny. „Czarodziej z Łysej Góry. Życie i twórczość Bolesława Książka” opowiada o jednym z najwybitniejszych polskich ceramików. To opowieść o znanym i cenionym artyście, którego uwiodła mała miejscowość koło Tarnowa, porzucił Kraków i swoje dotychczasowe życie właśnie z nią związał. Do Łysej Góry przyjechał po raz pierwszy 23 maja 1951 roku. Zarażony entuzjazmem twórców „Kamionki”, postanowił im pomóc. Miał wówczas czterdzieści lat, był więc młody i pełen energii, a zarazem zdobył już konieczne doświadczenie zawodowe. Początkowo przyjeżdżał co tydzień, zazwyczaj w sobotę wieczorem, i zostawiał albo do niedzielnego wieczora, albo poniedziałkowego poranka. Nocował w budynku „Kamionki”. Dopiero 1 września 1951 roku na stałe zamieszkał w Łysej Górze. Zakład ceramiczny stał się obsesją Książka. Poświęcał mi niemal każdą chwilę, oprócz pełnienia obowiązków dyrektora artystycznego, zajmował się także nauczaniem, sprawami technicznymi czy porządkowymi. Autorka oddała klimat Łysej Góry. Bo ta historia to nie tylko opowieść o Bolesławie Książku, który w ciągu niemal 20 lat spędzonych w Spółdzielni Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego wykonał ponad 1600 wzorów naczyń użytkowych i dekoracyjnych, rzeźb ceramicznych, płyt okładzinowych oraz ceramiki architektonicznej. To także opowieść o powojennych czasach, próbie odbudowania ojczyzny, lękach i strachach wywołanych traumatycznymi wydarzeniami. Zainteresowała mnie wyprawa czarnomorska krakowskich harcerzy czy wątek związany z wyjazdem do Chin. O Książku myślę za każdym razem, gdy przechodzę koło Teatru Bagateli, tam właśnie są trzy kompozycje zaprojektowane przez Witolda Skulicza, zrealizowane we współpracy z Bolesławem Książkiem. To rzetelnie napisana książka o niezwykłym człowieku. Jeśli szukacie wyjątkowej historii, która na długo w Was zostanie, to trafiliście idealnie. Z pełnym przekonaniem polecam książkę „Czarodziej z Łysej Góry. Życie i twórczość Bolesława Książka”. To jedna z lepszych opowieści! https://www.instagram.com/smak_slow/ https://smaksloww.blogspot.com/

Głęboki PRL. Jedzenie na kartki. Bure ubrania. Szarzy obywatele. I nagle pojawia się on. Z gliny i szkliwa tworzy swój świat i wlewa trochę bajkowego koloru do kotła ponurej rzeczywistości naszych rodziców. Minęło wiele lat, wiele rzeczy się zmieniło. Dziś sami natykamy się na niezwykłe prace tego artysty, tylko zazwyczaj komentujemy  je jako pozostałość po dawnym ustroju. Ot takie kolorowe paskudztwo. Beton, szkło i stal stały się symbolem nowoczesnego budownictwa i bywa tak (budynek dworca w Gliwicach może być tego przykładem), że współcześni architekci, nadzorując renowacje starych budynków, bez cienia żalu pozbyliby się, a czasem pozbywają, prac Czarodzieja z Łysej Góry. Dlaczego? Brak poszanowania dla rodzimych twórców czy brak wiedzy? Na szczęście końcem roku @wydawnictwo_marginesy wydało monumentalną pracę pani Bożeny Kostuch, kustoszki Muzeum Narodowego w Krakowie, która poświęciła mnóstwo czasu na zrobienie i zebranie zdjęć, dokumentów oraz prac Bolesława Książka, tym samym oddając do dyspozycji czytelników najbardziej kolorową książkę o absolutnie bezbarwnym okresie w naszej historii, w której tworzył ten niezwykle utalentowany artysta. Uczeń samego Tadeusza Szafrana, u którego pobierał lekcje jeszcze w czasie wojny, postanawia na dobre zająć się ceramiką. Osiada w Łysej Górze, maleńkiej wsi pomiędzy Krakowem a Tarnowem i zaczyna tworzyć proste wyroby ceramiczne malowane rożkiem, najczęściej o tematyce ludowej. Nasycony kolorami ziemi zaczyna eksperymentować z nowymi szkliwami. Tak zaczyna się przygoda z wielkoformatowymi konstrukcjami, które do dziś zachwycają (m.in.: ta na dworcu w Gliwicach). Faktury, głębia morskich  odcieni, kształty pobudzają wyobraźnię. Książek zawsze starał się tworzyć coś nowego i oryginalnego, nie kopiował, nie naśladował, nie inspirował się, sam stawał się inspiracją dla innych. Książka Bożeny Kostuch to historia wielu ludzi, to wgląd w czasy, w których żyli i tworzyli, obraz tego, jak sobie radzili. Polecam szczególnie tym, którzy dziś sami tworzą swoje ceramiczne manufaktury, czyta się świetnie! IG @angelkubrick

Z książki wyłania się obraz artysty - zapaleńca, który tworzył ceramikę z pasją, czuł się niedoceniany, wszystko poświecił dla swojej pracy i jego zakładu w Łysej Górze, który był z nim nierozerwalnie związany. Autorka zadbała, aby skorzystać z bardzo wielu źródeł takich jak książki, artykuły, wypowiedzi osób, które go znały i ceniły, ale także z notatek, swoistego pamiętnika samego artysty. Widać tutaj człowieka nastawionego na pracę, na ceramikę, technologię, który mocno wierzył w siebie i w ludzi, który nie rozumiał przyziemnych namiętności i zawiści. Jest to obraz nader pozytywny, autorka odarła artystę ze wszelkich wad i opowiada i nim w samych superlatywach. Mimo to książkę czyta się bardzo przyjemnie, ciekawie, a mnóstwo zdjęć dzieł artysty dopełnia pełnego obrazu. Polecam zwłaszcza osobom znającym Łysą Górę i „Kamionkę”