Następnym razem pożar (okładka  twarda, wyd. 03.2024)

„Ten niewinny kraj zesłał cię do getta, postanawiając, na dobrą sprawę, że w nim zginiesz. Pozwól, że przedstawię szczegółowo, co przez to rozumiem, w tym bowiem jest sedno sprawy i tu bierze początek moja waśń z moim krajem. Urodziłeś się tam, gdzie się urodziłeś, i stanąłeś wobec takiej, a nie innej przyszłości dlatego, że jesteś czarny i wyłącznie z tego powodu. Tym samym uznano, że granice twoich ambicji zostały raz na zawsze zakreślone. Przyszedłeś na świat w społeczeństwie, które w sposób brutalnie jednoznaczny i na wszelkie możliwe sposoby orzeka, że jesteś oto człowiekiem nic niewartym.” „Ostrzegł Bóg Noego tęczą na przestworzach: Koniec z potopem, następnym razem pożar!” Cytat, którym posługuje się Baldwin na początku swoich rozważań jest wymownym i wyraźnym ostrzeżeniem dla przyszłych pokoleń. Ten zbiór otwiera list skierowany do nastoletniego bratanka w stuletnią rocznicę wyzwolenia, by tak naprawdę pokazać i przypomnieć młodszemu pokoleniu, że ta rocznica obchodzona jest wciąż za wcześnie, a wolność do wciąż niedościgniona wartość dla prześladowanej Afroamerykańskiej części społeczeństwa. Tym listem Baldwin przypomina mi za co kocham i cenię. Ten obdarty ze złudzeń osobisty ton, który jednych może razić, ale to on sprawia, że charyzma Baldwin’a to coś, co do dziś porywa ludzi. Jego pisanie to wiwisekcja rasizmu i społeczeństwa oraz do dziś przerażająco aktualne wizje przyszłości. W eseistyce Baldwin’a czuć jak język jest jego żywiołem, który dodaje mu nieokiełznania. Nie sposób nie poczuć, że wychował się jako syn pastora i sam spędził 3 lata z życia jako żarliwy kaznodzieja. Dzięki temu jego profetyczność jest tak wizjonerska i zachwyca swymi diagnozami. W drugiej części tej książki widzimy autora w najwyższej formie. Ponownie spotykamy się tutaj z trafną analizą społeczeństwa, ale zachwyca przede wszystkim to, jak osobiste doświadczenia potrafi przedłożyć na kryzys ogółu. Ależ wciąga opis sposobów i próby własnej ucieczki od biedy Harlemu w ramiona kościoła, a potem nim rozczarowanie. Baldwin bierze też pod lupę siłę i wpływy ruchu Narodu Islamu, ale zostaje przede wszystkim w człowieku pytanie, które autor zadaje sobie sam: „co się stanie z całym tym pięknem?”, ponieważ mimo wszystko, Baldwin wszystkich ludzi za takich uważa, jeśli nie zaczniemy walki z dyskryminacją? Ileż to lat temu James Baldwin wiedział, że pożar wciąż tu jest i nie przestał parzyć skalą nierówności i niesprawiedliwości. Czekam na kolejne wznowienia, w tym roku czeka nas uczta czytelnicza.